Nadchodzi Nowy Rok, a wraz z nim wielu restauratorów zostanie obciążonych nowymi opłatami związanymi z wykorzystywaniem kubków i opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych. Opłaty to nie wszystko. Dojdą nowe przepisy związane z obowiązkiem prowadzenia ewidencji, odpowiedniej modyfikacji systemu sprzedaży na kasach fiskalnych oraz koniecznością składania odpowiednich sprawozdań. Nie zdziwi Cię pewnie, że na razie planowane rozwiązania budzą pytania i wątpliwości, które z pewnością rozwiązane zostaną dopiero w praktyce, gdy opłaty będą naliczane oraz odprowadzane do urzędu. Mimo to spróbuję, choć w minimalnym zakresie, przybliżyć Ci, jakie obowiązki mogą dotyczyć Cię wraz z nadejściem 1 stycznia 2024 roku.

Tworzywo sztuczne - jedno drugiemu nierówne

Na wstępie musisz wiedzieć, że niektóre rodzaje tworzyw sztucznych oraz produktów z nich wykonanych są objęte całkowitym zakazem wprowadzania na rynek. Dotyczy to talerzy, sztućców, słomek, mieszadełek do napojów, pojemników i kubków na napoje, w tym zakrętek i wieczek wykonanych z polistyrenu ekspandowanego, a także pojemników na żywność z pokrywką lub bez, wykonanych z polistyrenu ekspandowanego, stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos. Zaliczamy do nich pojemniki na żywność typu fast food lub inne posiłki gotowe, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzyków oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Polistyren, o którym tu mowa, to styropian. Musisz widzieć, że na rynku są opakowania wyprodukowane z różnego rodzaju polistyrenu. Stosowanie polistyrenu ekspandowanego EPS zostało, co do zasady, zakazane w odniesieniu do kubków i pojemników na napoje oraz pojemników na żywność, choć, oczywiście, będą one dostępne w handlu do czasu ich wyprzedaży. Innym rodzajem polistyrenu jest polistyren ekstrudowany XPS. Nadal będzie można używać go do pakowania żywności i napojów. Jednak konieczne będzie pobieranie z tego tytułu opłaty i odprowadzenie jej do urzędu.

W tym miejscu dodam, że za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych należy uznać także produkty jednorazowego użytku wykonane wyłącznie z papieru i kartonu, o ile będą miały wykładzinę lub powłokę z tworzywa sztucznego. Jak się łatwo domyślić, takie rozróżnienie powoduje, że za opakowania z tworzyw sztucznych trzeba będzie uznać większość pudełek papierowych czy kartonowych, w których stosuje się właśnie taką powłokę, czy też wykładzinę z tworzywa sztucznego, która zapewnia ochronę przed wodą czy tłuszczem.

Tzw. opłata konsumencka

Wracając jednak do kwestii opłat - każdy przedsiębiorca prowadzący sklep, hurtownię czy jakikolwiek rodzaj lokalu gastronomicznego, jeśli będzie oferował sprzedaż swoich produktów w opakowaniach jednorazowego użytku wytworzonych z tworzyw sztucznych, zobowiązany zostanie, począwszy od 1 stycznia 2024 roku, do pobrania od swojego klienta stosownej opłaty.

Dlatego nowa opłata potocznie nazywana jest opłatą konsumencką - jej płatność zostanie przerzucona na konsumenta, choć, oczywiście, nie będzie się tak działo zawsze. Równie dobrze można sobie wyobrazić sytuację, w której klientem restauracji czy baru szybkiej obsługi będzie przedsiębiorca, który będzie zamawiał jedzenie dla swoich pracowników lub klientów.

Co istotne, opłata będzie pobierana zarówno w sytuacji, w której restaurator będzie sprzedawał napoje lub żywność w opakowaniach jednorazowego użytku wytworzonych z tworzyw sztucznych, jak i samo takie opakowanie.

Omawiany przepis dotyczy sprzedaży napojów w kubkach, w tym ich pokrywek i wieczek, a także sprzedaży żywności w pojemnikach takich jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos, zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemników na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Co równie ważne, jako restaurator masz jednocześnie obowiązek zapewnienia swoim klientom dostępności opakowań alternatywnych dla produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, będących opakowaniami wytworzonymi z innych materiałów, w tym innych niż tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji, lub zapewnienia dostępności opakowań wielokrotnego użytku.

Myślę, że powód wprowadzania omawianych przepisów dla nikogo nie stanowi tajemnicy - chodzi, rzecz jasna, o to, aby stopniowo wycofywać tworzywa sztuczne z rynku, zniechęcając do ich stosowania oraz zachęcając do używania opakowań alternatywnych.

Nowe obowiązki restauratorów

Dobrą informacją dla restauratorów jest to, że ciężar danej opłaty przerzucony zostaje na klienta restauracji, ale na tym dobre informacje się kończą. Jako restaurator jesteś zobowiązany do prowadzenia ewidencji sprzedawanych opakowań jednorazowych tak, aby w przypadku ewentualnej kontroli móc wykazać, jaką ilość takich opakowań sprzedałeś. Musisz również dokonać odpowiednich zmian w systemie sprzedaży, a więc ująć odpowiednie pozycje na kasie fiskalnej. Po trzecie, będzie dotyczył Cię obowiązek sprawozdawczy ? pierwszy okres sprawozdawczy mija 15 marca 2024 roku. Ostatecznie to również Ty, jako restaurator, zobowiązany będziesz odprowadzać pobrane opłaty do urzędu.

Jak zatem przygotować się na nadchodzące zmiany? Na pewno warto zacząć od inwentaryzacji - sprawdzenia, w jakim stopniu nowe przepisy dotyczą prowadzonej przez Ciebie działalności, ustalenia sposobu prowadzenia ewidencji czy też zaplanowania zmian w systemie sprzedaży. Jeżeli jeszcze nie uzyskałeś wpisu do BDO, to ostatni dzwonek, aby go uzyskać.

Każda restauracja musi przeprowadzić w tym względzie indywidualną ocenę pod kątem stosowanych opakowań jednorazowych oraz modelu prowadzonej działalności.

Pamiętaj, że gdybyś miał poważne wątpliwości co do stosowania nowych przepisów, masz prawo wnioskować o wydanie w Twojej sprawie indywidualnej interpretacji, w którym opiszesz swój model działalności, a wydana na jego postawie interpretacja zapewni Ci ochronę na wypadek, gdyby organy kontrolne nie zgadzały się ze stosowanymi przez Ciebie rozwiązaniami. Organem kontrolnym będzie w tym przypadku Inspekcja Handlowa.

Co do samej wysokości opłat - nie są one jeszcze znane i nadal są w trakcie prac legislacyjnych. Z pewnością poznamy je przed końcem tego roku.

Jeżeli już jesteś przerażony nadchodzącymi zmianami, wspomnę jeszcze o tzw. opłacie produktowej. Jest to dodatkowa, zupełnie inna opłata, do wnoszenia której zobowiązany będzie przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. W zdecydowanej większości przypadków opłata ta nie będzie dotyczyła restauratorów, tylko producentów czy importerów, ale jest jeden wyjątek ? będziesz, jako restaurator, zobowiązany do poniesienia tej opłaty wtedy, kiedy będziesz używał opakowań jednorazowych sygnowanych logotypem Twojej restauracji, nawet jeżeli ich wytworzenie zlecisz innemu podmiotowi.

autor: Marta Kosecka, adwokat, właścicielka Kancelarii Adwokackiej w Gdyni, autorka bloga przepisnagastronomie.pl